JAN HEWELIUSZ - 28.01.1611 - 28.01.1687 - notatka biograficzna
Jan Heweliusz urodził się w Gdańsku. Pochodził z bogatej rodziny kupieckiej. Rodzice przeznaczyli go na stanowisko w zarządzie rodzimego miasta. W związku z tym odbył studia prawne w Holandii, Anglii i Francji. Jeszcze przed wyjazdem interesował się obserwacjami astronomicznymi. W roku 1639 poświęcił część majątku rodzinnego na budowę własnego obserwatorium astronomicznego. Heweliusz zbudował olbrzymie przyrządy pomiarowe, przez co zdołał udoskonalić powtarzalną dokładność pomiarów pozycji gwiazd do jednej minuty w mierze łukowej "gołym okiem". Tym samym przewyższył dokładność osiągniętą przez Tycho de Brahe. Z pomocą swojej drugiej żony, Elżbiety, skompletował katalog gwiazd, który okazał się niezwykle kompletny. Niestety duża część informacji uległa zniszczeniu, kiedy to 26 września 1679 jego dom i obserwatorium się spaliły. Jego "Atlas Ciał Niebieskich", stanowiący efekt pracy całego życia, został złożony i opublikowany pośmiertnie w roku 1690, przez jego żonę.
Na początku okresu 1670 - 1679 Heweliusz zaangażował się w tok gorącej polemiki z Johnem Flamsteedem, a później z Robertem Hookem, którzy uznawali, że tylko użycie teleskopów i mikrometrów pozwalało na dokładne określenie pozycji ciał niebieskich. Rozejm został osiągnięty dopiero w roku 1679, kiedy to młody wówczas Edmund Halley, odwiedził Heweliusza w Gdańsku. Halley potwierdził, ze Heweliuszowy sposób pomiaru był tak samo dokładny jak inne współcześnie znane sposoby, łącznie z teleskopem pomiarowym, który przywiózł ze sobą z Anglii. Heweliusz był znanym i szanowanym astronomem. W roku 1664 został przyjęty do angielskiego Royal Society, a w 1666 zaoferowano mu główną pozycję w nowo zbudowanym obserwatorium w Paryżu, której nie przyjął. Heweliusz przeprowadził wiele obserwacji księżycowych, planetarnych i słonecznych. 22 listopada 1644 zaobserwował fazy planety Merkury. Heweliusz wykorzystał własne obserwacje plam słonecznych do określenia okresu obrotów słońca, z dokładnością większą niż osiągniętą przez poprzedników. Dał nazwę "faculae" jasnym regionom wokół plam słonecznych. Jan Heweliusz zmarł 28 stycznia 1687 roku w dniu swoich 76 urodzin.
